medycyna i procedury medyczne

Prof. Krzysztof Czajkowski, krajowy konsultant ds. ginekologii i położnictwa: W zależności od zaawansowania ciąży i przebiegu poronienia postępowanie medyczne może się różnić. Różne jest też poczucie straty, jakiego doznaje kobieta. Pacjentce powinny być przedstawione w zrozumiały sposób wszystkie dostępne możliwości. Wiedza ta ułatwi zrozumienie postępowania medycznego, jego ograniczeń, powikłań i wpływu na dalsze planowanie dzieci. 

Pierwszy moment

Doświadczenie poronienia zaczyna się zazwyczaj w pierwszym momencie, kiedy dowiadujemy się, że z ciążą jest coś nie tak.

• Może być tak, że zaczęłaś intensywnie krwawić w domu. Wtedy należy udać się do szpitala, najlepiej takiego, w którym jest SOR (Szpitalny Oddział Ratunkowy) Ginekologiczny. Tam przyjmie Cię lekarz i sprawdzi, czy faktycznie to było poronienie i jeśli tak, czy sytuacja wymaga dalszego postępowania medycznego.
• Druga możliwa sytuacja jest taka, że podczas rutynowego USG okazuje się, że ciąża przestała się rozwijać (lub, używając określenia medycznego: doszło do poronienia zatrzymanego). Do potwierdzenia tej diagnozy potrzebna jest zawsze opinia drugiego lekarza.

Poronienie samoistne

Jeśli byłaś na wczesnym etapie ciąży (przed ok. 12 tygodniem) lekarz może zaproponować, żebyś poczekała na poronienie samoistne. Im wcześniejszy etap ciąży, tym większe prawdopodobieństwo, że pełne oczyszczenie macicy nastąpi samoistnie, czyli ciało poradzi sobie naturalnie, bez konieczności dodatkowych interwencji.  

• Jak długo mam czekać?  

Zazwyczaj na poronienie samoistne czeka się do ok. 2 tygodni. Po ustaleniu z lekarzem, że zgadzasz się na czekanie, umów się z nim na ponowną wizytę kontrolną,  na przykład za tydzień. Przez cały czas powinnaś być objęta ścisłą kontrolą lekarską.

• Czego mogę się spodziewać po swoim ciele? 

Być może przez długi czas nie będzie się działo nic. Kiedy już zacznie się ronienie, możesz spodziewać się plamień, krwawienia o różnym nasileniu, skurczów czy bólu podbrzusza, który może przypominać bóle miesiączkowe, ale może być też znacznie silniejszy. W wydalanej krwi mogą być skrzepy i fragmenty tkanek.

• Jak się przygotować? 

Przyszykuj podpaski, podkłady poporodowe (w razie, gdyby zaczęło się bezboleśnie w nocy), i środki przeciwbólowe. Postaraj się nie być długo sama lub poproś zaufaną osobę, żeby była pod telefonem w razie potrzeby. Jeśli będziesz chciała pobrać fragment tkanek do badań, zajrzyj do punktu 6. Możesz na wszelki wypadek przygotować rzeczy do szpitala (według ramki w punkcie 4), gdyby okazało się, że sytuacja wymaga interwencji medycznej.

• Co, jeśli nic się nie stanie? 

Jeśli czujesz się bardzo niekomfortowo i nie chcesz dalej czekać, powiedz o tym swojemu lekarzowi. Jeśli natomiast mimo dalszego czekania nic nie będzie się działo, lekarz najpewniej zaleci, żeby przystąpić do wywołania poronienia. W tym momencie możesz dostać tabletki służące do wywołania poronienia (więcej o nich za chwilę w punkcie 3) do zażycia w domu lub zostać skierowana do szpitala, gdzie również masz możliwość wywołania poronienia tabletkami lub skierowania na zabieg (o tym w punkcie 4).

Poronienie wywołane tabletkami – w domu i w szpitalu

Tabletki, o których mowa, zawierają substancję o nazwie mizoprostol  (prostaglandyna).  Możesz otrzymać je do zażycia w domu (od lekarza podczas wizyty lub na Izbie Przyjęć) lub w szpitalu. Mogą być podane dopochwowo i/lub doustnie. Powodują rozszerzenie szyjki i skurcze macicy, tym samym wywołując poronienie. W czasie całego procesu powinnaś być objęta stałą opieką lekarza prowadzącego, który ustali z Tobą, kiedy zgłosić się na kontrolne USG. Zwykle ma to miejsce następnego dnia lub kilka dni po poronieniu.

• Jak długo mam czekać? 

Ze względu na farmakologiczny charakter tej metody, ciało każdej kobiety może zareagować inaczej. Sposób podania i dawki są ustalane indywidualnie przez lekarza i różnią się w zależności od sytuacji. Możesz się spotkać z powtórzeniem dawki po 3 lub 6 godzinach, jeśli Twój organizm tego wymaga. Możesz także  zapytać o możliwość przyjęcia tabletek na noc.  

• Czego mogę się spodziewać po swoim ciele? 

Po zażyciu tabletek mogą, ale nie muszą wystąpić: nudności, bóle brzucha, biegunka, uczucie pełnego pęcherza, uczucie zimna/gorąca, czy plamienie. Gdy ronienie się zacznie, możesz spodziewać się krwawienia z dróg rodnych, w trakcie którego mogą też pojawić się skrzepy. Im dalszy etap ciąży, tym krwawienie będzie większe i bardziej obfite. Przygotuj się, że to może być trudny dla Ciebie widok, poza tym  prawdopodobnie stracisz trochę krwi, więc, jeśli to możliwe, postaraj się nie być zupełnie sama.

Jeśli zaczniesz czuć się słabo lub niepokoić, bo krwawienie będzie bardzo silne, udaj się do szpitala. Jeżeli natomiast wszystko przebiegnie zgodnie z planem, po ustąpieniu czy też zmniejszeniu intensywności krwawienia i tak będzie trzeba wykonać kontrolne USG.  Pamiętaj, że plamienie może wystąpić jeszcze do kilku dni po poronieniu.  

• Jak się przygotować? 

Jeżeli przyjmujesz tabletki w trakcie hospitalizacji, o tym, co spakować do szpitalnej torby, przeczytasz w punkcie 4. Jeśli będziesz chciała wykonać badania genetyczne tkanek po poronieniu, miej ze sobą lub poproś personel o pojemnik i zaznacz, że będziesz chciała zbadać tkanki płodu (więcej o tym w punkcie 6). Daj znać personelowi, jeśli zaczynasz czuć się słabo – to może się zdarzyć, gdy mamy do czynienia z utratą sporej ilości krwi.

Jeżeli zdecydowałaś się przyjąć tabletki w domu, zadbaj o swój komfort: miej pod ręką tabletki przeciwbólowe, czyste ręczniki i środki higieniczne.  Poinformuj osobę, która będzie wtedy razem z Tobą, żeby była gotowa w razie potrzeby zawieźć Cię do szpitala.

• Co, jeśli nic się nie stanie? 

Możliwe, że dostaniesz od lekarza drugą dawkę tabletek do zażycia w odstępach czasowych. Ponowienie dawki zwiększy prawdopodobieństwo, że poronienie uda się wywołać. Tabletki są uznawane za najbezpieczniejszą metodę, ale w niektórych  przypadkach muszą być uzupełnione zabiegiem. 

Zabieg w szpitalu

Zabieg, zwany inaczej łyżeczkowaniem, polega na dokładnym  oczyszczeniu ścian jamy macicy w warunkach szpitalnych. W ten sposób usuwa się zalegające tkanki, które mogłyby powodować infekcję.  Zabieg ten przeprowadza się najczęściej w krótkotrwałym znieczuleniu dożylnym. Po zabiegu pozyskane tkanki zawsze przechodzą badanie histopatologiczne w szpitalu. Bardzo rzadko, ale możliwe są powikłania: uszkodzenie mięśnia lub szyjki macicy czy powstanie zrostów wewnątrzmacicznych.  

• Jak długo mam czekać? 

Sam zabieg jest krótki i trwa ok. 10 minut. Zazwyczaj po zabiegu możesz wyjść do domu jeszcze tego samego dnia. W rzadkich przypadkach (np. przy ryzyku infekcji lub problemów w trakcie łyżeczkowania) może być konieczne pozostanie na obserwacji w szpitalu.

• Czego spodziewać się po swoim ciele? 

Po zakończonym zabiegu może, ale nie musi wystąpić krwawienie lub plamienie, które może zacząć się z opóźnieniem, nawet 2–3-dniowym.  Niektóre dziewczyny już następnego dnia po zabiegu nie czują żadnych dolegliwości bólowych, niektóre czują bolesność narządów rodnych jeszcze przez kilka dni. Jeśli potrzebujesz dojść do siebie po takim zabiegu, możesz poprosić o zwolnienie lekarskie. Jeśli ból trwa dłużej niż tydzień lub jest bardzo intensywny, zgłoś się do swojego ginekologa. Zazwyczaj też przeprowadza się kontrolę stanu zdrowia pacjentki 2 tygodnie po zabiegu i/lub po pierwszej miesiączce po nim.

• Jak się przygotować? 

Do zabiegu możesz zacząć przygotować się dzień wcześniej – dbając o swój  komfort psychiczny i starając się odprężyć. Ze względu na sposób znieczulenia, należy nie jeść i nie pić na minimum 6 godzin przed nim. Personel medyczny powinien podać Ci tabletki, które przygotowują szyjkę macicy do zabiegu, minimalizując ryzyko uszkodzeń. Po wyjściu ze szpitala warto zakładać i mieć przy sobie wkładki i podpaski (na wypadek plamienia i krwawienia).

Dodatkowo, jeśli chcesz zbadać materiał genetyczny, zgłoś ten fakt personelowi medycznemu przed zabiegiem.

• Co, jeśli nic się nie stanie? 

Zazwyczaj zabieg przebiega szybko i bez większych problemów. W niektórych przypadkach może okazać się jedyną możliwą metodą.   

Twoje prawa jako pacjentki

Twoje prawa w sytuacji poronienia określa Standard Opieki Okołoporodowej (Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 2018 r.). Według nich, masz prawo do: 

• informacji o przysługujących Ci prawach i możliwościach uzyskania dalszej pomocy 
• obecności bliskiej osoby (o ile nie narusza to praw innych pacjentek do intymności i nie stwarza np. zagrożenia epidemiologicznego) 
• pełnej i zrozumiałej informacji oraz czasu na oswojenie się ze swoją sytuacją; 
• przebywania w sali, w której nie ma kobiet, które oczekują lub urodziły zdrowe dziecko; 
• pomocy psychologicznej; 
• kontaktu z duchownym Twojego wyznania; 
• skorzystania z pomocy laktacyjnej (np. podanie leków blokujących laktację po poronieniu). 

Według Standardu, personel medyczny powinien: 

• przedstawić się i wyjaśnić swoją rolę w opiece nad Tobą; 
• traktować Cię z szacunkiem, pytać o Twoje potrzeby i oczekiwania; 
• pytać o zgodę na zabiegi i badania; 
• szanować Twoją prywatność i poczucie intymności. 

Liliana Religa, Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny: Jeśli w czasie pobytu w szpitalu nie dotrzymano Twoich praw, możesz zgłosić skargę do ordynatora lub dyrekcji szpitala. Jeśli nie wiesz, jak to zrobić, zadzwoń do nas pod numer 22 635 93 95 lub napisz maila na adres zespol_prawny@federa.org.pl.  Z wnioskiem o interwencję bądź postępowanie wyjaśniające możesz także zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta. 

Paulina Szydłowska, Fundacja Ronić po Ludzku: Znalezienie i przyswojenie informacji o przysługujących Ci prawach w trakcie pobytu w szpitalu może być trudne z powodu szoku wywołanego całą sytuacją. Dlatego stworzyliśmy specjalną infolinię: pod numerem 887 499 599 codziennie w godzinach 8-22 otrzymasz informacje o Twoich prawach jako pacjentki w sytuacji straty ciąży.

Standardy Opieki Okołoporodowej wciąż nie są powszechnie przestrzegane. Dlatego tak ważne jest, żeby o nadużyciach mówić głośno. Jeśli potraktowano Cię źle, odmówiono przysługujących Ci praw – możesz opisać sytuację na stronie gdzierodzic.info/zglos-naruszenie lub zwrócić się bezpośrednio do nas

Joanna Pietrusiewicz, Fundacja Rodzić po Ludzku

Materiał Genetyczny

Co to jest i po co się go pobiera?  
Tym technicznym terminem personel medyczny nazywa tkanki pochodzące z obumarłej ciąży. Pobranie i prawidłowe zabezpieczenie sprawia, że materiał może zostać zbadany pod kątem płci (jeśli poronienie było na tak wczesnym etapie, że lekarz nie jest w stanie jej określić) lub diagnostyki wad genetycznych płodu. Badania te nie podlegają refundacji przez NFZ. Określenie płci utraconego płodu jest w Polsce niezbędne do rejestracji dziecka w Urzędzie Stanu Cywilnego, otrzymania skróconego  urlopu macierzyńskiego czy przyznania zasiłku pogrzebowego (o czym więcej w dziale Prawo).